OBELEŽENO 78. GODINA OD POGIBIJE NARODNOG HEROJA SIME POGAČAREVIĆA U VRANJU

Povodom godišnjice herojske smrti narodnog heroja Sime Pogačarevića, održan je skup ispred spomen biste 21. decembra 2019 u Vranju.

Okupljenima se obratio član Sekretarijata NKPJ drug Nikola Stojiljković. Govor druga Stojiljkovića prenosimo u celosti:

Uvaženi građani i građanke, poštovani članovi Saveza boraca, potomci slavom ovenčanih i hrabrih boraca oslobodilačkih ratova, dragi mladi izviđači Odreda koji nosi ime narodnog heroja Sime Pogačarevića, uvaženi gosti.

Okupili smo se ispred biste narodnog heroja našega kraja, Sime Pogačarevića, revolucionara i borca za prava radnog naroda, hrabrog borca protiv fašističke okupacije koji je na današnji dan pre sedamdeset osam godina, 21. decembra 1941. godine poginuo nedaleko od našeg grada u neravnopravnoj borbi sa mnogostruko brojnijim bugarskim okupatorskim vojnicima. Nalazimo se i tridesetak metara od kuće u kojoj je živeo, kao i na ulazu u ulicu koja nosi njegovo ime.

Sima je bio potomak poznate vranjske familije „Pogačarci“, imućne porodice u Devetnaestom veku koja je osiromašila tokom tektonskih društvenih procesa koji su pratili propadanje Otomanskog carstva, oslobađanje srpskih krajeva i pratećih promena društvenih sistema. Osetivši od najranijeg detinjstva oskudicu, Sima Pogačarević je izabrao put borbe za dostojanstvo i prava radnog naroda. Iako dobar učenik zbog siromaštva nije mogao da se dalje školuje, počeo je da se osposobljava za stolarski zanat kod jednog od lokalnih stolara – tišljera, kako se tada govorilo, najpre kao šegrt, zatim kalfa, da bi 1936.godine postao i majstor ovog zanata. Otvorio je i sopstvenu stolarsku radnju što je imalo za posledicu popravljanje njegovog materijalnog položaja, čime je bilo omogućeno da pomogne svoju porodicu, ali u značajnoj meri i one iz njegovog okruženja kojima je pomoć bila potrebna, pre svih mlade šegrte i đake, kao i partijske drugove i simpatizere.

Paralelno sa profesionalnim osposobljavanjem Sima je rano identifikovao svoj put borbe za dostojanstvo radnog naroda. U KPJ je primljen 1930. godine. Tokom tridesetih godina prošloga veka zabeležene su brojne Simine aktivnosti u omasovljavanju radničkih organizacija u Vranju i okolini, teorijskom i praktičnom osposobljavanju radništva i omladine za sindikalnu, ali i revolucionarnu borbu. Najznačajnija aktivnost u takvom smislu je bilo organizovanje štrajka monopolskih radnika 1932.godine za veće nadnice i bolje uslove rada. Njegov sindikalni i revolucionarni rad je pomno praćen od tadašnje žandarmerije, više puta je hapšen i suđen pred tadašnjim sudovima, poslednji put i pred sam napad sila fašističke Osovinene na teritoriju tadašnje Jugoslavije. Sima je okupaciju 1941. godine dočekao u Vranju, a nakon početka okupacije kraće vreme je radio i u Leskovcu na organizovanju borbe protiv okupatora. Sledeći instrukcije KPJ za svenarodni ustanak protiv okupacije Sima i saborci formirali su više desetina borbenih i logističkih grupa u gradu i okolini, a avgusta 1941.godine i Partizanski odred koji je baziran na lokalitetu Dobre Vode na zapadnim obroncima planine Krstilovice, iznad sela Sobine. Ovaj odred je bio pre svega baza za popunjavanje većeg Kukavičkog partizanskog odreda, ali je i na Vranjskom prostoru imao borbene akcije i to polovinom decembra 1941.godine u selima Rataju i Tibuždu gde su napadnute bugarske okupatorske opštine, kao i diverzija na železničkoj pruzi kod sela Pavlovac.

Bugarske okupatorske snage, policija i vojska su zbog ovih akcija počele krvavu represiju nad narodom u ovim selima, bilo je i streljanja meštana, a u gradu su izvršena i brojna hapšenja osumnjičenih za povezanost sa partizanima. Okupator je od nekih uhapšenih pod torturom izvukao informacije o lokaciji Odreda na Dobrim Vodama. U zoru 21.decembra 1941.godine brojne okupatorske snage su iz više pravaca opkolile grupu od 10 partizana smeštenih u dve zemunice. Partizani su se podelili u dve grupe i pod borbom su pokušali izvlačenje iz obruča. Jedna grupa je uspela da se izvuče, a grupa kojom je komandovao Sima Pogačarević je u okršaju sa mnogostruko brojnijim bugarskim vojnicima razbivena na lokaciji Dlakarski zabel. U neravnopravnoj borbi poginuli su Sima Pogačarević, Blagoje Stojanović – Soderče i Slavko Pešić – Buna. Posle iživljavanja nad mrtvim telima, Bugari su poginule partizane odvukli do Sobinske reke i tamo ih ostavili nesahranjene. Sahranile su ih rođake spremljene kao da idu po drva za ogrev, nakon gotovo mesec dana i po žestokoj zimi. Simu, majka Paraskeva i sestra Slavka.

Kategorično se protiveći sve češćim pokušajima da se izvrši revizija istorije, da se okupatori i njihovi domaći pomagači delimično ili sasvim moralno amnestiraju, oživljavamo sećanje na antifašističku i oslobodilačku borbu našeg naroda, kao što to danas činimo. Održavaju se i obnavljaju spomenici posvećeni ovoj borbi za nauk i ponos budućim generacijama.

Neka je večna slava našem heroju Simi Pogačareviću !

Da nam živi Srbija !